Minimalizm Nedir? Nasıl Minimalist Olunur?

İnsan hayatına yön veren pek çok akım, felsefe hatta günlük ''trendler'' bulunuyor. Bunlar arasında yıllardır en çok ilgi çekenlerinden biri şüphesiz ki minimalizm. Bu yazımızda Minimalizm hakkında merak edilenlere yer vereceğiz. Minimalizme yakışır bu kısa girişten sonra herkese iyi okumalar diliyoruz.

Minimalizm Nedir?

Minimalism Fransızca bir kelime olan minimum sözcüğünden türetilmiştir. İlk olarak 1960'lı yıllarda görsel sanatlar alanında ortaya çıkmıştır. Sanatçı Kazemir Maleviç’in yaptığı bir tablo bu akımı başlatmış ve devamında müzikte de devam etmiş ve sanatın her alanında yerini almıştır.

Sanat dışında da etkileri hızla hissedilen minimalizm felsefesi, Türkçe'de sadeleşmek olarak karşılık bulmaktadır. Bu anlamda sadeleşme minimalizm baz alındığında nicelikteki sadeleşmedir ve nicelikteki sadeleşme niteliği ön plana çıkarmayı hedeflemektedir.

Sadecilik kavramında görünüş, aslında bir değerdir. Eğer bir işlevi yoksa, o zaman bu özellik görünüşe dahil edilmemelidir. Bu da minimalist parçalarda her şeyin bir nedeni bir açıklaması olmalıdır yorumunun yapılmasını sağlamaktadır. Sadecilik anlayışı ile fazlalıklardan kurtulmak işlevsellik gibi detayları da ön plana çıkarmaktadır.

Bu noktada bir örnekle konuyu pekiştirmeyi doğru buluyoruz. Yazımızın ilerleyen bölümlerinde elbette ki minimalizm örneklerine daha çok değineceğiz. Yaşam alanlarının dekorasyonlarında minimalizm son derece etkili kullanılabilir. Etrafı çok sayıda ve farklı renklerde objeler ile doldurmak karmaşaya sebep olduğu gibi göz de yormaktadır. Bu durum her bir objenin güzelliğini fark edilmez derecede gölgelediği gibi onca eşyayı temizlemek bakımını yapmak da ciddi anlamda sorun olabilmektedir. Bunun yerine gerekli noktalarda kullanılan daha az renk ve bir iki obje hem amacına hizmet edip dekoratif hoş bir görüntü sağlıyor hem de angarya işlerden bizi kurtarabiliyor. Sadeleşmenin yanında işlevsellik minimalizmin temel direklerini oluşturmaktadır. Minimalizmin yaşam içerisinde benimsenen bir felsefe olduğunu söylemek mümkün, sonuçta kimse minimalist olarak doğmuyor. Öyleyse minimalizm nedir dediğimizde hayat boyunca fazlalıkları bir kenara bırakarak öz olanı ortaya çıkarmak için hayatın her alanında yapılan sadeleştirme demek mümkün.

Minimalizm kavramını net bir çerçeve ile çizmek ya da sınırlamak mümkün değil, çünkü minimalizm halen daha gelişmekte olan bir kavram. Belli kuralları var fakat sınırları yok. Sınırlarının ve keskin kurallarının olmaması uygulanabilirliğini de artırmakta. Bu özelliğiyle yaşam tarzını değiştirmek isteyenlerin yumuşak bir geçiş yapması ve minimalizme alışması da sınırlarının olmaması ile mümkün.

Minimalizm felsefesi, insanın kişisel gelişimine ruhuna, fiziki yaşam koşullarına kattığı dinginlik ve değer açısından pek çok kişi tarafından benimsenmektedir. Bu akımı benimsemiş ve hayat felsefesi haline getirmiş insanlar yaşam alanlarından giyimlerine, sosyal yaşantılarından davranışlarına kadar bunu yansıtmakta ve minimalist bir düzen içerisinde yaşamaktadırlar.

Bu arada minimalist kelimesinin sadece insanları tarif etmek için kullanılmadığını da belirtmeliyiz. Minimalist yaşam, minimalist sanat, minimalist evler, minimalist dekorasyon, minimalist ürünler gibi minimalizm akımına göre şekillenen her şeyin başında niteleyici bir sıfat olarak da kullanılabilir.

Minimalizmin Amacı Nedir?

Sadeliği ve nesnelliği ön plana çıkaran minimalizm akımının insan hayatını etkileyebilecek pek çok amacının olduğunu söylemek mümkün. Aslında burada minimalizmin amacından çok bu felsefeyi benimsemiş insanların amaçlarından söz etmeye çalışıyoruz. Dilerseniz şimdi de minimalizmi benimseyerek nelerin amaçlandığını aktarmaya çalışalım.

Minimalist yaşam daha küçük alanlarda, daha az eşyayla ve daha az tüketerek, sahip olduklarımızı daha etkili bir şekilde kullanmamızı sağlar. Böylece ihtiyaçlarımızdan fazlasına yer ve zaman ayırmamış oluruz.

Sadecilik, az kavramına bakış açısını değiştirmektedir. Bu bakış açısı kalabalık bir aile için de, tek başına yaşayan biri için de benzerlik göstermektedir. Minimalist yaşamın bir eve ya da arabaya sahip olmakla, televizyon kullanmamakla ya da küçük bir evde yaşamakla birebir bağlantısı bulunmamaktadır.

Minimalist yaşam tarzı bireylerin yaşamlarına daha fazla özgürlük kazandırmakta ve yaşamın her alnında yükleri bırakmalarına zemin hazırlamaktadır. Korku, suçluluk, endişe ve depresyon sıyrılmak, tüketici kültürün getirdiği beden ve ruh yorgunluğunu kabullenmemek gibi durumlardan da arınmayı sağlamaktadır.

Minimal yaşam içerisinde yanlış olan bir şeylere sahip olmak değildir. Yanlış ve yorucu olan eşyalara verdiğimiz değer ve yüklediğimiz anlamlardır. Bu anlamıyla minimalizm eşyaların esiri olmamamızı da amaçlamaktadır. Böylece insanlar sağlıkları, çevreleri ile ilişkileri, kişisel gelişimleri, hayalleri ve tutkularına yönelerek tüketim çılgınlığı içerisinde kaybolmazlar.

Minimalizm kişiyi kendisi için önemli olan değerler doğrultusunda yaşamaya yönlendirmeyi amaçlamaktadır. Önemsiz eşya, duygu ve alışkanlıklardan kurtulmak, pek çok anlamda daha azına sahip olarak daha bilinçi ve doğru seçimler yapmak bu akımın getirdiği en önemli etkiler arasındadır.

Minimalizm ile hedef odaklı yaşamak da amaçlanmaktadır. Bu yüzden minimalistler birbirlerinden çok farklı alışkanlıklara ve yaşam tarzlarına sahip olabilirler. Her birey kendisi için önemli olana odaklanarak gerçek mutluluğa, doygunluğa ve özgürlüğe minimalist bir anlayış ile ulaşabilir.

Minimalizmin tüm yaşam şekilleri ve tüm felsefeler gibi mutluluğu amaçlamaktadır, ve mutluluğu daha fazla şeye ihtiyaç duyma paradoksundan kurtarmaktadır. Mutluluk tamamen yaşamın kendisiyle alakalıdır ve minimalizm nelerin önemli nelerin gereksiz olduğuna dair alacağımız kararlarda bizlere yardımcı olmaktadır.

Minimalizm yaşam boyunca atılacak adımlarda radikal kararlar almaktan çok küçük adımlarla düşünerek adım atmayı amaçlamaktadır. Minimalist düşünceyi benimseyenler şu anki durumlarına bakarak daha anlamlı bir hayat için hareket etmeye başlayabilirler.

Ayrıca Minimalizm;

• Doyumsuzluğumuzu ve tatminsizliğimizi ortadan kaldırmayı
• Zamanı ve yaşantıyı yeniden şekillendirmeyi
• Anda yaşamayı,
• Tutkuların peşinden koşmayı
• Yaşam amacını keşfetmeyi
• Gerçek özgürlüğü deneyimlemeyi
• Daha fazla üretmeyi ve daha az tüketmeyi
• Sağlıklı bir yaşama odaklanmayı
• Kişisel gelişime yatırım yapmayı
• Eşyaların yükünden kurtulmayı da amaçlamaktadır.

Minimalizm Öncüleri

Minimalistler minimalizmi bir hayat görüşü olarak benimsemiş, belli koşullara göre hayatlarını şekillendirmiş kişilerdir. Peki bu yaşam tarzını benimseyen ve akımın öncüleri haline gelen kişiler kimler?

1960’lı yıllardan başlayıp bugüne kadar gelen bir akım olan minimalizmin öncüleri arasında Carl Andre, Sol lewitt, Robert Morris, Donald Judd, Dan Flavin ve Frank Stella gelmektedir. Şimdi bu isimleri daha yakından tanıyalım.

Carl Andre kimdir? 960'ların ilk yarısında ortaya çıkan minimalist akımın önde gelen sanatçılarından olan Carl Andre, minimalist bir heykel sanatçısıdır. Sıralı doğrusal ve ızgara biçimli heykelleriyle tanınan Amerikalı sanatçı, heykeli yontma, modelleme ya da inşa gibi süreçlerden arındırarak yalnızca sıralama ve yerleştirme yaparak sanatını icra etmiştir. Eserlerini sadece bir gözlem nesnesi olarak değil üstünde yürünebilen, dinlenilebilen ve hissedilebilen bir nesne olarak görmektedir.

Sol Lewitt Kimdir? Sol Lewitt, minmalizm dışında kavramsal sanat gibi birçok akımla özdeşleştirilen ve bu alanlarda öncü olmuş Amerikalı bir sanatçıdır. LeWitt, sanatı en temel şekil ve renklere indirgeyerek çizimler ve heykel yerine tercih ettiği bir tabirle yapı olarak tanımlamaktadır.

Robert Morris Kimdir? Amerikalı heykeltıraş ve yazar Minimalizm'in önde gelen teorisyenlerinden biri kabul edilmektedir. Performans sanatı, arazi sanatı ve süreç sanatı gibi sanat akımlarının gelişmesinde de önemli katkıları bulunmuştur.

Donald Judd Kimdir? Minimalizm akımının öncülerinden Amerikalı heykeltıraş Donald Judd, 20. yüzyılın en etkili Amerikan Sanatçıları arasında yer almaktadır. 1960'ların başında tamamen yenilikçi bir heykel anlayışı keşfetmiş ve minimalizmin öncüleri arasında yer almıştır.

Dan Flavin Kimdir? Yine Amerikalı minimalist bir sanatçı olan Dan Flavin, floresan ampuller ve bunların armatürlerini kullanılarak yarattığı heykelleriyle tanınmaktadır. Işık heykel sanatçısı Flavin'in en ünlü eserleri Kişisel Ecstasy Çapraz (25 Mayıs 1963), Santa Maria Annunciata (1996).

Frank Stella Kimdir? Amerikalı ressam ve gravür sanatçısı olan Frank Stella, minimalizm ve geç-resimsel soyutlamanın önde gelen isimlerinden biridir. Resim, heykel, mimari ve grafik tasarım alanlarındaki eserleri ile minimalizmi buluşturmayı başarmıştır.

Minimalizm Uygulama Alanları

Minimalizm sadece eşyalardan ibaret bir yaşam şekli değil. Hem nesnel hem de zihinsel olarak minimalizm bireylerin zihinlerinde ve yaşam alanlarında bir anlamıyla hayat bulmaktadır. Minimalizmin uygulama alanları da bu nedenle oldukça fazla. Minimalizmin bir sanat akımı şeklinde doğduğunu belirtmiştik. Sanatın pek çok alanında minimalist uygulamalardan söz etmek mümkün. Sanatta olduğu gibi mimaride, evde, ofiste kısacası yaşam alanların her türlüsünde minimalizm uygulamaları yapmak mümkün. Son yıllarda oldukça yaygınlaşan dijital minimalizm de bu alanda değerlendirilebilir.

Dilerseniz şimdi minimalizmin uygulama alanlarından bazılarına başlıklar halinde yazımızda da yer verelim.

Minimalizm Sanat Akımı

İnsan zihnindeki karışık düşünceleri en yalın olarak ifade edebilmek minimalizm sanat anlayışı ile mümkün olmaktadır. Minimalizm özellikleri arasında en başlarda gelen bu yalın ifade anlayışı ABC sanatı, minimal sanat gibi tabirlerle sanat alanında gelişmiş ve pek çok sanatçı tarafından benimsenmiştir. Minimalizm anlamlı bir yaşam sunmanın yanında sanat anlayışlarındaki yansıması ile bu anlamı kitlelerin görüp hissedebilecekleri bir forma çevirmeyi de başarmıştır. Minimalist sanat; Görsel sanatlarda minimalizm ve müzikte minimalizm olarak iki başlık altında incelenebilir.

Görsel sanatlarda minimalizm: Görsel sanatların minimalist örneklerinde, nesnenin nesne olma özelliğine dikkat çekmek ve ifade, tarihsel, sembolik anlamlarını minimuma indirmek amaçlanmıştır. Minimalizmin görsel sanatlardaki karşılığı nesnel anlayışı nedeniyle daha çok heykelcilik üzerine yoğunlaşmıştır. Minimalizmin görsel sanatlardaki temsilcileri aynı zamanda akımın doğal gelişimine katkı sunmakla kalmayıp, daha geniş kitleler tarafından da benimsenmesine vesile olmuştur. Görsel sanatların minimalizm'deki en önemli temsilcilerinden Michael Fried'in bir sözüyle bu bölümü noktalıyoruz. --Fried'e göre minimal heykelin izleyici ile karşılaşması fiziksellik üzerinden işler ve bakma eylemini bir gösteriye indirger.

Müzikte Minimalizm: Müzikteki minimalizm anlayışı da görsel sanatlarda olduğu gibi biçimciliğe karşı olarak çıkmıştır. Müzikte duygusallık, karmaşıklık ve diğer biçimsellikleri ret eden minimalist sanatçılar, gereksiz detaylar ve süslemelerden kaçınma yoluna gitmişlerdir. Minimalist müzik genellikle elektronik müzik aletleri ile yapılmaktadır.

Evde Minimalizm

Evdeki minimalizmin temeli minimalist mimari ile başlayan ve süreklilik arz eden bir yaşantıyı kapsamaktadır diyebiliriz. İç mimari alanında uygulanmakta olan minimalist mimari, sade ve güzel bir görünüm elde etmeyi amaçlamaktadır. Dağınıklıktan sıyrılmak, gereksiz eşyalardan kurtulmak bu noktada yapılacak ilk işler arasındadır. Bunun doğal sonucu olarak da hafif ve havadar bir ortam elde edilmiş olur. Minimalist mobilyaların seçiminde de işlevsellik göz önünde bulundurularak tercih yapılmalıdır.

Evde minimalist yaşamı başlatmak ya da sürdürmek için kişiler kısa ve uzun vadeli sadeleşme hedeflerini belirleyerek işe koyulabilirler. Buna evdeki eşyalardan önce minimalizm felsefesini uygulamak için evdeki tüketim alışkanlıklarını gözden geçirerek başlamak daha uygun olabilir. Kişilerin neye ihtiyacı olup neye olmadığını görebilmeleri için geçmiş harcamalarını incelemeleri çok faydalı olacaktır. Bu incelemede gardıropta, mutfak dolaplarında ya da evin herhangi bir köşesinde uzun süre kullanılmamış eşyalarla karşılaşma olasılığı son derece yüksektir.

Tabi ki evdeki fazlalıklardan öyle bir çırpıda kurtulmak çok da kolay değil. Minimalizm felsefesini uygulamaya geçirmek için evde ne kadar fazla ve gereksiz eşya olduğunun farkına varılması gerekiyor. Örneğin gardıropta aynı renk gömlekten 5 tane, mutfak dolabında gereğinden fazla bardak olduğunu görmeden yani fark etmeden minimalist bir yaşama adım atmak çok da olası değildir.

Tüm bunları ele aldığımızda kişileri evlerinde mutlu eden köşeler oluşturması, modüler mobilyalar edinmeleri, niteliğin nicelikten daha önemli olduğunu kabul etmeleri yaşam alanlarında minimalist anamda daha konforlu bir ortam oluşturmalarını sağlayacaktır.

Dijital Minimalizm

Teknolojiyi ve dijital dünyayı hayatımızı kolaylaştırmak için kullanmak çok önemli, zira teknolojinin ve sosyal medyanın esiri olmamak içten bile değil. Dijital minimalizm ile dijital araçların hayatımız üzerindeki zorlayıcı etkisini sorgulamak çok önemli. Yukarıda da belirttiğimiz tüketim alışkanlıklarının düzenlenmesi minamlist yaklaşımın temel kurallarından birisi. Öyleyse Dijital minimalizm nedir dediğimizde, her şeye daha kolay ulaşabildiğimiz ve tükettiğimiz internet çağında önlemler alarak yaşamak açıklamasını getirebiliriz. Her şeye çok daha çabuk ulaşmak hızlı tüketimi ve tatminsizliği de beraberinde getirebilir.

Hayatın dijital dünyadan ibaret olmadığını bilerek hareket etmek, mobil cihazların ve özellikle sosyal medya uygulamaları başta olmak üzere, çeşitli bilgisayar oyunlarının bağımlısı olmamak da dijital minimalizmin ana kurallarıdır.

Dijital hayatta sadeleşme aynı zamanda teknolojiyi de faydalı ve işe yarar amaçlar için kullanmaktır. Zaman öldüren, insanları yoran eylemlerden kurtulup bu zamanı dijital platformlarda işe yarar hale getirmek, dijital minimalizme en iyi örneklerden birisidir.

Bilgisayarlar ve mobil cihazların hayatımızın ayrılmaz bir parçası olduğunu kabullenerek bu doğrultuda minimalist felsefeyi nasıl yansıtacağımıza değinelim birazda. Özellikle mobil cihazlar için tasarlanmış binlerce aplikasyon bulunmakta. Zaman içerisinde indirilen bu uygulamalar bir yerden sonra hem cihazları hem de kullanıcıları yoran bu uygulamaların gereksiz olanlarından kurtulmak dijital minimalizmin en önemli adımlarından birisidir. Gereksiz ve işe yaramayan uygulamalardan kurtulmak bu noktada çok değerli bir hareket olacaktır.

Aile ve arkadaşlarla vakit geçirirken cep telefonlarını bir kenara koymak, alışveriş sitelerinden ve sosyal medyadan gelen bildirimleri kapatmak da dijital minimalizmin gereklilikleri arasında sayılabilir.

Ofiste Minimalizm

Minimalizm bir yaşam felsefesi olarak hayatın her alanında uygulanabilir. İşe en çok vakit geçirilen alanlardan başlamak gerekli. Evde oluşturulan minimalist ortam iş hayatına da yansıdığında bireyler bu hayattan daha fazla keyif alır hale gelebilirler. Peki ofiste minimalizm adına neler yapılabilir?

Öncelikle masalar arasındaki aralıklar, masaların ölçütüne de dikkat edilerek başlanabilir. Gereksiz eşyalardan kurtulmak her alanda olduğu gibi iş yerinde de en uygulanabilir minmalist kurallar arasındadır. Göz yormayan perdeler, ışıklar ve renk karmaşasından arındırılarak, sade ve işlevsel bir görünüm kazandırılan iş yerleri pek çok yönden daha verimli çalışmayı da tetikleyecektir.

Bu durumu evden çalışan kişiler de çalışma odalarında kolaylıkla uygulayabilirler.

Minimalizm Örnekleri

Minimalizm'in örneklerini hayatın her alanında görmek ve uygulamak mümkün. Bireylerin kendi insiyatifleri ile minimalizmi yansıtacakları pek çok alan bulunmakta. Bunlara kısaca göz atalım.

Gardropta Minimalizm

Az parça çok kombin esasına dayanan minimal gardıroplar, kıyafet seçmekte zorlanan insanların mutlaka denemeleri gereken bir uygulama. Pek çok insanın günün büyük bölümünü ne giyeceğini düşünerek geçirdiğini düşündüğümüzde minimalist bir kıyafet dolabına sahip olmak zamandan ve enerjiden tasarruf sağlamayı da mümkün kılmaktadır.

Gerçekten ihtiyacı karşılayacak birkaç parça eşya ile hayatı sürdürmenin mümkün olabileceğini mimimalist bir giyim kuşam alışkanlığı edinerek anlamak daha önce de belirttiğimiz gibi maddi manevi her anlamda kazanç olarak geri dönecektir.

Minimalizm Eserleri

Minimaliz sanatçıları ve eserleri 1960'lı yıllardan günümüze belli bir kesim tarafından büyük ilgi görmekte ve takip edilmektedir. Minimalizm kitap, minimalizm film, minimalizm resim ve özellikle minimalizm heykel bu alanda üretilen eser kategorileri arasında yer almaktadır.

Son zamanlarda Youtube, Netflix gibi platformlarda yer alan minimalizm belgesel örnekleri de çok fazla izlenmekte. Minimalizm hakkında fikir sahibi olmak isteyen insanlar bu eserleri inceleyerek hem işin felsefesini anlayabilir hem de kendi hayatlarına nasıl uygulayabileceklerini tecrübe edebilirler.