Sağlıkta İlk Basamak: Aile Hekimi

Aile hekimi sistemi, sağlık sektörü içerisinde kullanılan tanımı ile Aile Hekimi Bilgi Sistemi (AHBS) ilk aşama, yani birinci basamak sağlık hizmeti veren aile hekimlerinin görevlerini ve sorumluluklarını yerine getirmesi için gerekli olan yardımcı uygulamanın adıdır. Ülkemizde sağlık alanında yapılan yatırımların bir yansıması olarak vatandaşların faydalanabildikleri için getirilen bu sistemin kullanımı zorunludur. Bu sistemin kullanımı ve temin edilmesi aile hekimlerinin sorumluluğuna bırakılmıştır.

Aile Hekimi Sistemi

İlk basamak sağlık hizmeti olması itibariyle Aile hekimlerinin sorumlu oldukları konular arasında, bireylerin yaşam kalitesini ve sağlık düzeylerini geliştirmek, toplumun sağlıklı gelişimine katkı sağlamak, kronik hastalığı bulunan kişilere sürekli bakım ve tedavi sağlamak yer almaktadır. Bu anlamda kişilere yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile ilk aşama teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini hastalık, yaş, cinsiyet ayrımı yapmadan herkese devamlı olarak verme yükümlülüğü bulunmaktadır.

Aile hekimlerinin sorumluluk alanları ve görevleri ile ilgili detaylı açıklamalar Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Aile Hekimliği Dairesi Başkanlığı web sitesinden öğrenilebilir.

Bugün, kişilerin sağlık hizmetine ulaşma noktasında ilk tercih konumunda olan Aile Hekimleri, kayıtlı kişilere rehberlik görevi de yapmaktadır. Ana çocuk sağlığı ve aile planlaması gibi konularda da ilk olarak başvurulan aile hekimleri, son zamanlarda ülkemizi de etkisi altına alan Covid-19 virüsü ile ilgili tedavi ve aşılama süreçlerinde de aktif rol almışlardır. İkinci ve üçüncü basamak tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri ile evde bakım hizmetlerinin koordinasyonunu sağlama konusunda yetkileri bulunan aile hekimleri, tanı ve tedavinin yanı sıra hastaları farklı sağlık kuruluşlarına sevk etme yetkisine sahiptir.

Aile Hekimi Randevu Alma

Aile hekimi randevu alma işlemi farklı kanallardan kolayca gerçekleştirilebilir. Bu seçeneklerden ilk olarak telefonla randevu nasıl alınır anlatmaya çalışalım. Aile hekimi telefonla randevu almak için ALO 182 çağrı merkezi numarası aranmalıdır. Burada temsilciler tarafından sunulan boş gün ve saatlerden uygun olanı seçilerek randevu oluşturulabilir.

Bir diğer seçenek mhrs.gov.tr web sitesinden randevu oluşturmaktır. Bu sistemi kullanmak için öncesinde kişisel bilgiler ile üye olmak gerekiyor. Giriş yapmak için istenen bilgiler TC kimlik numarası ve şifredir. Bu platform üzerinden de uygun gün ve saat seçilerek aile hekiminden randevu oluşturulabilir.

Aile hekiminden randevu alabilmek için kullanılabilecek online yöntemlerden bir diğeri de enabiz.gov.tr adresinden giriş yapmaktır. Bu sistem için de tıpkı MHRS siteminde olduğu gibi üyelik esastır. Üye olup giriş yaptıktan sonra ''Randevularım'' sekmesinden randevu oluşturulur. MHRS mobil uygulaması telefonlara indirilerek de randevu alınabilir.

Aile hekiminde muayene olmak için sağlık ocaklarına bizzat gidip TC kimlik numarası ile sıra alarak da işlem yapılabilmektedir.

Bir diğer merak edilen konu da aile fertleri için aile hekimi randevusu nasıl alınır? Aile hekimliği randevu sistemi TC kimlik numarası üzerinden yapıldığı için tüm aile fertleri için ayrı ayrı TC kimlik numarası ve kimlik bilgileri ile hesap oluşturulmalıdır. Bu noktada tüm aile fertleri için aynı mail adresi ve telefon numarası ile hesap oluşturulabilir.

MHRS sistemi kullanılarak aynı gün içerisinde saat ve poliklinikler farklı olmak üzere kurum başına en fazla iki randevu alınabilmektedir.

Alie hekimi randevu iptali MHRS sistemi içerisinde yer alan ''Randevu Geçmişi'' bölümünden tüm randevuları görebilir ve ''İptal Et'' butonuna basarak randevuyu iptal edebilirsiniz.

Tüm bu süreçler için aile hekimi çalışma saatleri 08:00-12:30 ve 13:30-17:00 aralığındadır. Aile hekimlerinin sağlık hizmeti verdikleri sağlık ocakları Cumartesi ve pazar günleri yani hafta sonları kapalıdır.

Aile Hekimi Sorgulama

Aile hekimim kim? sorusu ile pek çok kişi aile hekimlerinin kim olduğunu ve bunun için hangi sağlık ocağına gitmeleri gerektiğini araştırmaktadır. Aile hekimi sorgulama süreci turkiye.gov.tr adresi üzerinden ilerlemektedir. Yani aile hekimi öğrenme işlemi e-devlet kapısı üzerinden T.C kimlik numarası ve şifre ile giriş yapılarak sorgulama alnına Aile hekim bilgisi sorgulama yazılarak öğrenilir. Buradan aile hekimine ulaşılabilecek adres ve iletişim bilgileri de kolaylıkla edinilebilir.

Aile hekimi sorgulama işlemi SMS ile GSM operatörleri üzerinden de yapılabilmektedir. Burada hangi GSM operatörü kullanılıyorsa ona ait numaraya mesaj gönderilmesi gerekmektedir.

Turkcell aile hekimi sorgulama için mesaj bölümüne AH boşluk TC kimlik numarası yazdıktan sonra 7777 ya da 6998'e kısa mesaj göndermelidir.

Türk Telekom Aile Hekimi sorgulama için yine mesaj bölümüne AH boşluk TC kimlik numarası yazıldıktan sonra 5115 ya da 6998'e mesaj gönderilmelidir.

Vodafone ile aile hekimi sorgulama işlemi için vatandaşlar HEKIM boşluk TC kimlik numarası yazıp 5115'e kısa mesaj göndermelidir. Bu üç operatör de kısa süre içerisinde kullanıcılarına SMS ile dönüş sağlamaktadır.

Aile Hekimi Nasıl Değişir

Aile hekimi değişebilir ve bununla ilgili vatandaşlar çeşitli yollarla bilgi sahibi olabilirler. Sağlık bakanlığı kendi planlaması ile kişilerin kaydını silip kendi uygun gördüğü hekime taşıyabilir. Bunun dışında vatandaşlar da aile hekimi değiştirme girişiminde bulunabilirler. E-nabız ekranı üzerinden gerçekleştirilebilen aile hekimi değiştirme süreci, 3 ay içerisinde en fazla 1 kez ve her ayın 5'i ile 21'i arasında sağlanabilir. Aile hekimi değiştirme işlemi, e-Nabız portalı ve e-devlet e nabız sistemi üzerinden yapılabilir. Bunun için aile hekimi değiştirme başvuru formunun doldurulması gerekli. Değişikliği ikametgah sebebiyle ya da şikayetçi olarak ''kendi isteğiyle'' kısımlarını seçerek yapabilirsiniz. Bu form vatandaşların yakınında bulunan bir sağlık ocağına iletilerek de yapılabilmektedir.

Aile Hekimliğinden Alabileceğiniz Hizmetler Nelerdir?

Sağlık hizmetlerinden faydalanmak vatandaşlık hakları arasındadır. İnsanlarda hastalık, rahatsızlık, yaralanma ve diğer fiziksel ve zihinsel bozuklukların önlenmesi, teşhisi, tedavisi yoluyla sağlığın korunması işlemlerinin tümüne sağlık hizmetleri denilmektedir.

Yazımızın bu bölümünde Aile Hekimliğinden alınabilecek sağlık hizmetleri hakkında detaylara yer vermeye çalışacağız. Böylece günlük hayatımızda ihtiyaç duyabileceğimiz sağlık hizmetlerinden hangilerinin aile hekimliği üzerinden alınabildiğini öğrenmiş olacağız.

Muayene Hizmeti

Aile hekimliğinden en çok alınan hizmet hiç şüphesiz muayene hizmetidir. Aile hekimliği, hastalarında yaş, cinsiyet ya da sistem ayrımı yapmadan, eğitimi dahilinde tetkik, teşhis, tedavi ve takip hizmeti vermelidir.

Aile hekiminden muayene olmak için randevu almak gerekmiyor. Muayene için aile hekimliğine gidildiğinde hastaya bakan hekim izinli ise yerine başka bir hekim vekaleten görev yapmaktadır.

Aile hekiminde muayene olmak istiyorsunuz fakat aile hekiminizin kim olduğunu bilmiyorsanız yazımızın başında da anlattığımız gibi e-devlet sistemi üzerinden giriş yaparak ''Aile hekim bilgisi sorgulama'' yazarak aile hekiminizi öğrenebilirsiniz.

Taşınma nedeniyle aile hekimleri değişmektedir. Bu işlem resmi olarak değiştirme formu dilekçesi verilerek yapılır. Aile hekimini değiştirmenin bir diğer yolu e-nabız sistemi üzerinden gerçekleştirilen ''Aile hekimimi değiştir'' seçeneğidir.

İstirahat Raporu Alma

Aile hekimliği çalışanlara istirahat raporu vermekle yetkilidirler. Çalışanların kaza geçirmesi ya da hastalanması gibi durumlarda aile hekimleri tarafından istirahat raporu verilebilir. İş görmezlik belgesi olarak da bilinen bu raporda belirtilen günlerde işveren işçisini çalıştıramamaktadır.

İstirahat raporu süresi bazı yasal sınırlamalar dahilinde doktorlar tarafından belirlenmektedir. İşçilerin bu raporu aldığı tarihten itibaren rapor bitiş süresine kadar iş yerinde bulunma ve çalışma zorunlulukları ortadan kalkmaktadır.

Aile hekiminin verdiği istirahat raporu ile iş yeri hekiminin verdiği istirahat raporunu karıştırmamak gerekir. Çalışan herhangi bir hastalık durumunda iş yeri hekimine başvurabilir. İş yeri hekiminin vereceği istirahat raporu en fazla 2 gün olabilir.

Aile hekimlerinin verdiği istirahat raporu ise tek seferde 10 gün olabilir. Aile hekimi istirahat raporu sonrası için kontrol notu belirtmişse işçi rapor bitiminden sonra tekrar muayene olabilir ve aile hekimi tekrardan 10 günü geçmeyecek şekilde istirahat raporu verebilir.

Bu duruma göre, aile hekimi tek seferde en fazla 10 gün olmak üzere toplamda en fazla 20 gün rapor verebilmektedir.

Kan Tahlilleri

Aile hekimliği muayene ve rapor işlemleri dışında da pek çok konuda hastaların hizmetindedir. Aile hekimliği hangi testleri yapar? diye merak eden pek çok kişinin öncelikli ve sıklıkla faydalandıkları tahliller arasında kan ve idrar tahlilleri gelmektedir.

Aile hekimliğinde yani sağlık ocaklarında sigortası olan ya da olmayan herkes muayene olabilir, kan ve idrar tahlillerini ücretsiz yaptırabilir.

Aile hekimliği kan tahlili süreleri ile ilgili bilgilendirmeleri hastalara yapmaktadır. Örneğin sabah kan verilmesini ve sonuçların akşam üzeri alınmasını istemeleri gibi.

Sağlık ocağında saat kaça kadar kan tahlili verilebilir? Pek çok kişinin merak ettiği bu soru ile ilgili cevabı şu şekilde verebiliriz. Sağlık ocaklarında kan verme saatleri sadece sabah 8.30 ve 10.30 arasındadır. Genellikle ertesi gün çıkan kan tahlili sonucu için kan verme işleminin aç karna yapılması gerekli. Cuma günleri yapılan kan tahlillerinin sonucu pazartesi günü alınmaktadır.

EKG

EKG yani Elektrokardiyografi, kalp kasının ve sinirsel iletim sisteminin çalışmasını incelemek üzere kalpte meydana gelen elektriksel faaliyetin kaydedilmesidir. İşlem sonucu kayıt ile edilen grafiğe Elektrokardiyogram, kullanılan alete de Elektrokardiyograf denmektedir.

EKG kalbin işlevinin değerlendirilmesinde kullanılan en etkili yöntemlerden birisidir. EKG ile kalbin ritim ve iletim bozuklukları belirlenmektedir.

EKG hakkında vermiş olduğunuz kısa bilgiden sonra, aile hekimliğinin uygun görmesi durumunda hastaları müşahede altında tutabileceğini ve kontroller sonucu EKG çekebileceğini belirtmek isteriz.

Aile hekimlerinin EKG dışında daha pek çok sağlık hizmetinin ilk basamak uygulayıcısı olduğunu söyleyebiliriz.

Sağlam-Sağlıklı Raporu Alma

Aile hekimliğine sağlam sağlıklı raporu almak için de müracaat edebilirsiniz. Fiziki muayene ve hasta kayıtlarına bakılarak sağlam-sağlıklı raporu aile hekimlerince verilebilir. Burada önemli olan nokta yetki alanına giren konularda aile hekimlerinin sağlık raporu verebildiğidir.

Aile hekimi sağlık sağlık raporu belirttiğimiz gibi yetki alanı ile sınırlı olabilmektedir. Sağlam-sağlıklı raporunun kullanılacağı alana göre kapsamlı bir kurum ve yetkili hekime muayenesi gerekebilir.

Aile hekimliğinden ya da farklı bir sağlık kuruluşundan alınan sağlık raporlarının geçerliliği 1 senedir. 1 sene sonra tekrar sağlık raporu alınması gerekebilir ya da istenebilir.

Sporcular İçin Lisans Raporu Alma

Aile hekimliği sporcular için lisans raporu veren, fakat içerik olarak daha çok sağlam ve sağlıklı raporu olarak değerlendirilmesi gereken yapısı ile iş görmektedir.

Sporcu sağlık raporu nasıl alınır diye baktığımızda aile hekimlerinin belirttiğimiz gibi normal iş gücü için geçerli sağlık raporunu vereceğini bilmek gerekir.

Aile hekimlerinin vermiş olduğu bu rapor ''spor yapabilir'' anlamı taşımamaktadır. aile hekiminin önereceği rapor türü sağlam sağlıklı raporundan ibarettir.

Gençlik ve spor bakanlığının uygun bulduğu rapor ise sporcu sağlık raporudur. Sporcu sağlık raporu için spor bilgi sistemi üzerinden ikametgahın bulunduğu sağlık ocağına sevk gerçekleşmelidir. Bunun için e-devlete girmek gerekiyor.

E-devlette arama kısmına spor bilgi sistemi yazılmalı, çıkan ekran üzerinden Gençlik ve Spor Bakanlığı/Spor Bilgi sistemi yazan link tıklanmalıdır.

Bundan sonra ilgili alandaki ''Sağlık raporu için sevk'' butonuna tıklayıp bir sonraki sayfa olan ''sevk talebi oluştur'' kısmı tıklanarak işlem sonlandırılmaktadır.

Daha sonra Aile sağlık merkezine gidip sporcu sağlık raporunu alabilirsiniz.

Sürücü Belgesi Raporu Alma

Ehliyet almak için yapılması gerekenler arasında sağlık raporu işlemleri de bulunmaktadır. Sürücü belgesi için sağlık raporu aile hekimliğinin vermiş olduğu hizmetler arasındadır.

Sürücü belgesi raporu için sağlık ocaklarına, aile hekimlerine müracaat edilebilir. Muayene işlemi sırasında belgeyi almak isteyen kişiler yanlarında bir adet fotoğraf bulundurmalıdır. Tüm şartların uygun olması durumunda sürücü belgesi alabilir raporu verilmektedir.

Aile hekimliği ihtiyaç duyulması durumunda sürücü adayını Göz, Nöroloji, Psikiyatri, İç hastalıkları, Ortopedi, KBB vs uzmanına yönlendirebilir.

Aşı

Covid-19 (corona virüs) salgını nedeniyle aşı randevusu son zamanlarda en sık duyduğumuz kavramlar arsında. Tabi Covid-19 aşısından önce aile hekimlerinin bebeklerde ve çocuklarda uygulanması gerek aşılarda da yetkili olduğunu belirtmek gerekir. Ayrıca Tetanos aşısı için de aile hekimlerinden randevu alınabilir.

Aile hekimi aşı randevusu MHRS, e-nabız sistemleri üzerinden ve ALO 182 hattı aranarak alınabilir.

Gelbaba Portalda yer alan Doktor randevu sistemi: MHRS ne demek ve e-devlet sağlık uygulaması e-nabız yazılarını okuyarak bu sistemlerin nasıl çalıştığını da detaylarıyla inceleyebilirsiniz.

Bebek-Çocuk Kontrolleri

Hamilelikten itibaren aile hekimleri ile kurulan sıkı bir ilişki söz konusudur. Aile hekimliği bebek ve çocuk kontrollerini doğum öncesinden başlatarak sürecin her aşamasını yakından takip etmektedir.

Bebeklerin ve çocukların aşı uygulamaları Aile hekimliği tarafından sağlık ocaklarında yapılmaktadır. Yine bebek ve çocukların boy-kilo gibi ölçümleri ve gelişimlerinin takibi de aile hekimlerinin vatandaşlara vermiş oldukları hizmetler arasındadır.

Aile hekimlerinin, 0-59 ay bebek ve çocukların, periyodik sağlık muayenesi; yaş, cinsiyet ve hastalık gruplarına yönelik izlem ve taramalar ile aşılarını yaptığını belirterek yazımıza devam edebiliriz.

Akli Meleke Raporu

Günlük olarak kullanılabilecek bir rapor türü olan Akli Meleke Raporu, aile hekimlerinin sunmuş olduğu hizmetler arasında yer almaktadır. Özellikle noter işlemlerinde 65 yaş üstü vatandaşlar için aranabilen bir yeterlilik olan bu rapor için gerekli kontrol ve muayeneler aile hekimleri tarafından yapılmaktadır.

Obezite Kontrolü

Obezite çağımızın yaş grubu ayırt etmeksizin sorunu olmaya devam ediyor. Obezite ile mücadele hem bireysel anlamda hem de toplumsal olarak sürdürülmesi gereken bir durum.

Aile hekimi hastaların boy, kilo, bel, kalça gibi ölçülerini alıp, obezite yönünden beden kitle endeksini tespit eder, takibini yapar, önerilerde bulunur.

Evlenmeye Engel Hali Yoktur Raporu

Evlilik öncesi yapılan tahliller ile halk arasında kan uyuşmazlığı olarak bilinen sakıncalı durumların teşhisi konulur. Aile hekimlerine evlilik için müracaat edildiğinde gerekli tahliller yapılır, herhangi bir soruna rastlanmaması durumunda evlenmeye engel hali yoktur raporu düzenlenir.

Evlilik için sağlık raporu karı koca adaylarının birlikte almak zorunda olmadıkları bir rapordur. Evlenecek kişilerin aynı anda sağlık raporu almalarına gerek yoktur.

Sağlık bakanlığı tarafından hazırlanan yeni bir tarama türünün de yakın zamanda zorunlu hale gelmesi bekleniyor. Evlilik öncesi tüm çiftlere ve yeni doğan bebeklere SMA testi yapılması gündemde.

Engelli Ve Yatalak Bakımı

Evde sağlık hizmeti almak için düzenlenen bir rapor olan Engelli ve yatalak bakım raporu aile hekimlerinin sunduğu hizmetler arasındadır. Ailede engelli ve yatalak bir hasta var ise aile hekimleri kendi programları çerçevesinde ayda bir haneyi ziyaret edebilir, durumu yerinde takip ederek uygun görmesi durumunda evde sağlık hizmetleri için raporu düzenleyebilir.

HPV Virüs Testi"

Belli bir yaşın üzerindeki kadınların HPV virüsü yani rahim ağzı kanseri için Smear testi yapmaları son derece önemlidir. Aile hekimleri bu konuda da hastaların gerekli testlerini yaparak onları bilgilendirir.