Türkiye'nin Mavi Bayraklı Plajları

Turizm, ülkemizde bacasız sanayi olarak tanımlanan, büyük önem verilen bir sektördür. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerine doğrudan katkı sağlayan turizm sektörü dinamik yapısı ile her geçen sene daha kaliteli bir hizmet anlayışı ilkesi ile insanlara alternatifler sunmaktadır. Dünya genelinden en hızlı gelişen sektörlerden biri olma özelliğine sahip turizm sektörü küresel anlamda artık trilyon dolarlarla ifade edilen bir büyüklüğe ulaşmış durumda. Böylesine büyük bir ekonominin oluşmasını sağlayan faaliyetlerin bütünü olan turizm sektöründen her ülke kendi turizm arz potansiyeli oranında pay alma ve aldıkları payı her geçen yıl büyütme çabası içerisindedir.

Turizm sektörü ülkelerin gelişmişlik seviyesine göre ve hedefler doğrultusunda varmak istedikleri noktaya göre farklılıklar göstermektedir. Burada anlatmak istediğimiz gelişmiş ülkelerin daha çok turizmin gelir etkisinden yararlanma eğiliminde oldukları, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin de turizmi, sektörün döviz kazandırıcı ve yeni istihdam olanakları yaratabilme gücünden dolayı önemli görmeleridir. Gelişmekte olan ülkelerin pek çok iş için ihtiyaç duydukları dövizi temin etme açısından turizm sektörü önemli katkılar sağlamaktadır.

Bilindiği üzere turizm sektörü döviz girdisinden, istihdama, perakende sektöründen üretim alanındaki katkılara kadar ulusal anlamda pek çok noktaya dolaylı ya d doğrudan temas etmekte, ekonomik göstergelerin pozitif yönde hareketlenmesini sağlamaktadır. Çok zengin turizm arz potansiyeline sahip olan Türkiye için turizm sektörünün önemi oldukça fazla. Ülkemizde turizm sektörünün gelişmesi ve sürdürülebilir bir hal alması için gerekli hemen her şey de fazlasıyla bulunmakta. 4 mevsimin yaşandığı iklim özelliği, her bölgesinde ayrı bir doğa harikası manzarayı yerli ve yabancı turistlerin önüne sermektedir. Binyıllar boyunca üzerinde insanların yaşadığı, imparatorluklara ev sahipliği yapan kadim coğrafyası inanılmaz bir tarihi mirası da bu toprakları ziyaret eden herkeste hayranlık uyandırmaktadır.

Türkiye'nin turizm konusunda sayılabilecek çok fazla özelliği, çok fazla alternatifi bulunmaktadır. Bizde turizm sektörünün lokomotif kollarından olan yaz turizmi ve buna bağlı olarak birbirinden güzel mavi bayraklı plajları özelinde bir yazı hazırlamaya karar verdik.

Üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye başta Akdeniz olmak üzere, Ege denizi, Karadeniz gibi dünya coğrafyasının en güzel sularına ve bu suların en nadide kıyılarına sahiptir. Hatta yazımızın ilerleyen safhalarında değineceğimiz üzere başta Van gölü olmak üzere onlarca doğa harikası göl kıyısı ile de plaj kavramına farklı bir boyut getirmektedir.

Türkiye'nin en güzel plajları bugün dünyanın da en güzel plajları arasında ilk sıralarda yer alırken, bu alanlara değer katan Mavi Bayrak uygulamaları gibi standartlar ile de farkını ortaya koymaktadır.

Dünyada böylesine hızlı şekilde büyüyen turizm sektörünün
Türkiye’deki durumu da neredeyse dünyadaki eğilimlere paralellik
gösterecek şekilde geliştiği için dünyanın önde gelen Mavi Bayraklı plajlara sahip ülkeleri arasında doğan rekabete Türkiye'de ortak olmaktadır. Türkiye'nin mavi bayraklı plajları ile özellikle ortak denizlere kıyısı olan ülkelere oranla daha çok tercih edilmesi tesadüf değil. Geçekten çok temiz, doğa harikası bu plajlar her ülkeden turistlerin yıllardır uğrak noktası.

Şimdi Mavi bayraklı plajlar hangileri buna değinmeden önce Mavi bayrak kavramı üzerinde duracağız ve Türkiye'nin bu alandaki yerini aktarmaya çalışacağız.

Mavi Bayrak Ne Demek?

Dünyanın en seçkin turizm ve çevre kriterlerinden biri olan Mavi bayrak projesi ilk olarak 1985 yılında Fransa'da ulusal düzeyde uygulanmaya başlamıştır. 1987 yılı Avrupa Birliğinde çevre yılı ilan edilerek ve Avrupa Birliği’nde güvenli yüzme alanlarının teşvik edilmesi amacıyla, Uluslararası Çevre Eğitim Vakfı’na(FEE) kampanyayı yürütmesi için devredilerek, uluslararası boyuta taşınmıştır. Mavi bayrak programı öncelikli olarak Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanmaya başlanmıştır. Daha sonra 1992 yılından itibaren AB ülkelerinin dışındaki ülkelerde FEE’ye üye kabul edilerek Mavi bayrak projesinin kapsamı genişletilmiştir.

Peki Mavi bayrak neyi temsil eder? Mavi bayrak Belirli kriterleri karşılayan plaj, marina ve yatlara verilen bir yeterlilik belgesi niteliği taşımaktadır. Mavi Bayrak ödülünü almak için plajlar, marinalar ve yatlar için belli sayıda kriter belirlenmiştir ve bunların belirlenen kriterleri karşılaması beklenmektedir. Mavi bayrak bir ödül olmakla beraber dünya genelinde yüzme alanlarının sürdürülebilir bir kalkınma içerisinde olmasını hedeflemektedir. Mavi Bayrak aynı zamanda Temiz ve güvenilir plajları temsil etmektedir. Mavi Bayrak ödülü almak için plajların 33, marinaların ise 25 adet kriteri karşılaması gerekiyor.

Halk plajından özel yüzülebilir alanlara kadar her noktada güvenli bir şekilde denize girmenin rahatlığını insanlara sunan Mavi bayraklı plajlar, içerisinde bulunulan andan itibaren Mavi bayraklı plaj nedir sorununun cevabını vermeye başlamaktadır. Çünkü mavi bayrak kriterlerine uyan bir plajın özellikle çevre temizliği ve su kalitesi son derece yüksektir. Kriter demişken, sürekli sayısı artan katılımcı ülkeler ile gerçek anlamda küresel bir programa dönüşen Mavi Bayrak kriterleri nelerdir? kısaca göz atalım.

Mavi Bayrak Programının, tatlı su ve deniz alanlarında sürdürülebilir kalkınmayı desteklediğini belirtmiştik. Program; yüzme suyu kalitesi, çevre yönetimi, çevre eğitimi ve can güvenliği konularında yüksek standartlara ulaşmak için yerel yönetimler ve plaj işletmelerini teşvik etmekte ve zorlamaktadır. Geçen yıllar boyunca Mavi Bayrak, yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde turizm ve çevre sektörlerini bir araya getiren çok saygın ve tanınmış bir eko-etiket hali almıştır.

Mavi Bayrak kriterleri iki grupta sınıflandırılmıştır. Bunlar zorunlu kriterler ve tavsiye niteliğindeki ilkelerdir. Bu iki gruptaki kriterlerin büyük kısmı zorunlu olanladır. Adından da anlaşılacağı üzere plajın Mavi Bayrak ödülü alabilmesi için zorunlu kriterleri eksiksiz yerine getirmesi gerekir. Tavsiye niteliğindeki kriterlerde ise uyum zorunluluğu yoktur.

Kriterleri 4 başlık altında sınıflandırılan Mavi bayrak programı yüzme alanlarının sürdürülebilirliği adına şu şartları belirlemiştir:

Çevre Eğitimi ve Bilgilendirme 

• Mavi Bayrak Programı ve diğer FEE eko-etiketi ile ilgili bilgiler plajda sergilenmelidir.
• Sezon süresince farklı kategorilerde en az beş çevre bilinçlendirme etkinliği gerçekleştirilmelidir.
• Yüzme suyu kalitesi bilgileri (deniz suyu analiz sonuçları) plajda sergilenmelidir.
• Plaj kullanıcıları için yörede yer alan ekosistem, hassas doğal alanlar, çevresel unsurlar ve kültürel alanlar ile ilgili bilgiler panoda sergilenmelidir.
• Plajda bulunan donanımı ve olanakları gösteren bir harita Mavi Bayrak Panosunda sergilenmelidir.
• Yasalara göre hazırlanan plaj davranış kuralları panoda sergilenmeli ve plaj kullanımını düzenleyen yasalar istenildiğinde kolayca ulaşılabilecek bir yerde bulundurulmalıdır.

Yüzme Suyu Kalitesi

• Plaj, numune alım yöntemi ve numune alma takvimi konusundaki şartlara tamamen uymalıdır.
• Plaj, alınan numunelerin analizi konusunda yüzme suyu kalitesi analiz standartları ve şartlarına tamamen uymak zorundadır.
• Sanayi ve kanalizasyon atıkları plaj alanını etkilememelidir.
• Yüzme suyu değerleri, mikrobiyolojik parametreler için verilen limitler içerisinde olmalıdır.
• Yüzme suyu fiziksel ve kimyasal parametreler için verilen limitler içerisinde olmalıdır.

Çevre Yönetimi

• Plaj, arazi kullanımı ve işletme açısından kıyı alanları kullanımını içeren tüm yasa ve yönetmeliklere uymalıdır.
• Hassas alanların yönetiminde ilgili yönetmeliklere uyulmalıdır.
• Plaj temiz tutulmalıdır.
• Plaja gelen yosun ve diğer doğal bitki kalıntıları, kötü bir görüntü yaratmadığı sürece plajda bırakılmalıdır.
• Plajda yeterli sayıda çöp kutusu, atık konteynırı bulunmalı, düzenli olarak boşaltılmalı ve temiz tutulmalıdır.
• Plajda geri dönüştürülebilen atıkların ayrı ayrı toplanabilmesi için imkanlar olmalıdır.
• Yeterli sayıda sıhhi olanaklar (tuvalet-lavabo) bulunmalıdır.
• Sıhhi olanaklar temiz tutulmalıdır.
• Sıhhi olanaklar atıksu sistemine bağlı olmalıdır.
• Plajda izinsiz kamp, araç kullanımı ve herhangi bir atık boşaltımı yapılmamalıdır.
• Köpekler ve diğer evcil hayvanların plaja girişleri katı bir şekilde kontrol edilmelidir.
• Plajın bütün yapı ve ekipmanları bakımlı olmalıdır.
• Yörede deniz ve tatlısu hassas alanları varsa, buradaki doğal yaşamı izleme programı uygulanmalıdır.

Can Güvenliği ve Hizmetler

• Kamu güvenliği için gerekli önlemler alınmalıdır.
• Plajda ilkyardım malzemeleri bulundurulmalıdır.
• Kirlilik kazaları ve riskleri ile mücadele edebilecek acil durum planları oluşturulmalıdır.
• Plajda farklı kullanımlar sonucu olabilecek kazalara karşı önlemler alınmalıdır.
• Plajda kullanıcıların güvenliği için gerekli önlemler alınmalıdır ve halka ücretsiz erişim hakkı tanınmalıdır.
• Beldede en az bir Mavi Bayraklı plajda engelliler için tuvalet, erişim rampası gibi imkanlar bulunmalıdır.

Yukarıda sırladığımız Mavi bayrak zorunlu kriterlerine ek olarak tavsiye niteliğinde 3 kriter daha bulunmaktadır. Mavi bayraklı plajların neden tercih edildiğini ve turizmin sürdürülebilirlik ilkesine neden tam anlamıyla uyduğunu bu kriterler sayesine anlamak çok daha kolay.

Türkiye'nin Mavi Bayraklı Plajlar Sıralamasında Yeri

Dünya çapında bir program olan Mavi bayrak kapsamında Türkiye 2021 yılı sıralamasında 3. sıradaki yerini korumuştur. İspanya ve Yunanistan'ın ardından dünyanın en çok mavi bayraklı 3'üncü ülkesi olan Türkiye'nin ödüllü plaj sayısı 2021 yılında 33 artarak 519'a yükselmiştir. Türkiye Çevre Eğitim Vakfı (TÜRÇEV) verileriyle listelenen Türkiye'nin mavi bayraklı plajları, turizm sektörüne verilen önemi bir kez daha somut bir şekilde görmemizi sağlamaktadır.

Türkiye'nin mavi bayraklı plajlar sıralamasındaki yeri, merkezi Danimarka'nın başkenti Kopenhag olan Uluslararası Çevre Eğitim Vakfı'nın (FEE) verileri doğrultusunda şekillenmektedir. Mavi Bayrak ödüllerinin 2021 yılı değerlendirmeleri sonucuna göre 33 plajımıza daha mavi bayrak ödülü verilmiştir. Plajlarımızın yanı sıra 22 marina ve 10 turizm teknesi ile 6 bireysel yat da 2021 yılında mavi bayrak alma hakkı kazanmıştır. Bu bilgiler ışığında Türkiye'nin 2021 yılı Mavi Bayrak rakamları aşağıdaki gibi şekillenmiştir:

• Mavi Bayraklı plaj sayısı - 519
• Mavi Bayraklı marinalar - 22
• Mavi Bayraklı yatlar - 6
• Mavi Bayraklı turizm tekneleri - 10

Türkiye'nin dünya 3. olduğu mavi barak sayısı sıralamasında ilk sırayı 713 Mavi Bayrak ile İspanya alıyor. 2. sıradaki Yunanistan'ın Mavi bayrak sayısı ise 545.

Kültür ve Turizm Banaklığının Mavi Bayrak alanındaki etkili çalışmaları gelecek yıllar için Türkiye'yi sıraya taşımayı hedefliyor. 50 FEE üyesi ülke arasında dünya birinciliğini hedefli olan Türkiye, turizmin sektörünün dünyadaki akla gelen ilk ülkesi olmayı da hedefleri arasına koymuş durumda.

Türkiye'deki Mavi Bayraklı Plajlar

Ülkemizde turizm alanında değerlendirilebilecek çok farklı seçenek ve destinasyon bulunmakta. Alternatifler arasından seçim yapmak gerçekten kolay değil. Sağlık ve termal turizmi, kış turizmi, yayla turizmi, mağara turizmi, av turizmi, kongre turizmi, golf turizmi, yat turizmi, inanç turizmi gibi alternatiflerin yanı sıra ipek yolu, hava sporları, dağcılık, su altı dalış ve kuş gözlemciliği gibi aktiviteler de ülkemizdeki turizm faaliyetleri arasında değerlendirilen seçenekler arasında sayılabilir.

Görüldüğü gibi turizm alternatifleri konusunda bu kadar seçenek sunabilen Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili olması itibariyle yaz turizmin en nadide plajlarının da merkezi konumundadır.

Türkiye'de mavi bayraklı plajlar hangileri diye baktığımızda karşımıza 2021 verilerine göre halk plajlarından otel plajlarına kadar 519 seçenek çıkmaktadır. Hatta Van Gölü kıyısındaki Tuşba Belediyesi Mollakasım Halk Plajı ile denize kıyısı bulunmayan Doğu Anadolu bölgemizde dahi bir mavi bayraklı plajımız bulunmakta. En dikkat çekici ilk örneğimizi  verdiğimize göre Türkiye'nin en iyi mavi bayraklı plajları hangileri bir göz atalım.

Kaputaş Plajı

Yıllardır temiz denizi ile Mavi Bayrak listesinde yer alan Antalya'daki Kaputaş plajı yerli ve yabancı pek çok turistin en çok tercih ettiği plajlardan birisidir. Antalya Kaş ve Kalkan bölgelerinin ortasındaki iki dağın arasında kalan kanyon ağzı bu plaj Antalya'daki 213 mavi bayraklı plaj arasında en çok bilinenidir diyebiliriz. Coğrafi konumu ve yer altı kaynak sularının denize dökülmesi sonucu turkuaz renkteki deniziyle tam bir doğa harikası olan Kaputaş Plajı, kara yolu ile gelenlerin 187 basamak inerek ulaşabilecekleri, bu yönüyle de unutamayacakları önemli bir turizm noktasıdır.

Akvaryum Koyu

İzmir Karaburun'da yer alan Akvaryum Koyu, 2001 yılından 2021 yılına kadar sadece 2011 yılında mavi bayrak alamamıştır. İskele mahallesi İncirlikoy Mevkii’nde bulunan Akvaryum Koyu her yıl yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeken Mavi bayraklı muhteşem bir halk plajıdır. Adından da anlaşılacağı gibi son derece berrak, pırıl pırıl suya sahiptir. Sadece 30 metre uzunluğundaki kumsalı, derinlerde dolaşan rengarenk balıkları ile sualtı dünyası meraklılarına da ev sahipliği yapmaktadır.

Kelebekler Vadisi

Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı, içinde 80’den fazla kelebek türü ile 350 metre yüksekliğindeki 2 büyük kayalığın ortasında yer alan Kelebekler Vadisi, ülkemizin gizli kalmış köşelerinden biri ve doğal güzellikleri ile dikkat çeken bir noktasıdır. 1995’de 1. derece sit alanı ilan edilen Kelebekler Vadisi Mavi bayraklı plajlarımız arasında en etkileyici olanlardandır. Kelebekler Vadisi plajı da, mavi yolculuk ziyaretçilerinin yaz aylarında sıklıkla tercih ettiği bölgeler arasındadır.

Patara Plajı

Adını yakınında bulunan Patara Antik Kenti’nden alan Antalya’nın Kaş ilçesine bağlı Papara Plajı, 12 kilometre uzunluğu ile dünya genelindeki sayılı plajlardan birisidir. Yılın belli üreme dönemlerinde Caretta Caretta deniz kaplumbağalarının da yumurtlama noktası olan bu doğa harikası plaj, tertemiz denizi ile tatilcilerin, rüzgarlı havası ile de sörfçülerin büyük ilgisini çekmektedir. Mavi bayraklı Patara Plajı, mavi yolculuk rotalarının da vazgeçilmezleri arasındadır.

Ilıca Plajı

Çeşme son zamanlardaki popülaritesi ile her yaz en çok tercih edilen turizm beldelerinden biri olmayı sürdürmektedir. Kışın da kaplıca, ılıca tatili için tercih edilen bölge sıcak su kaynakları ile de termal turizmin parlayan yıldızları arasındaki yerini almış bulunmakta. Sığ, ılık ve berrak suları, kızgın kumsalı plajın çekim gücünü artıran özellikleri arasındadır. Özellikle çocuklar için ideal bir denize sahip Mavi Bayraklı Ilıca Plajı, yeni yüzme öğrenmeye başlayan kişilerin de mutlaka ziyaret etmesi gereken yerler arasında.

Sarımsaklı Plajı

Mavi Bayraklı Sarımsaklı Plajının en önemli özelliği sapsarı bir kum örtüsü ile kaplı olmasıdır. 8 kilometre uzanan Sarımsaklı Plajı, Ayvalık'ta sakin bir tatil planlayanların tercih edebilecekleri lokasyonlar arasında yerin almaktadır.

İztuzu Plajı

Deniz suyu ile tatlı su arasında yer alan ve bu özelliği ile gerçek bir doğa harikasına dönüşen Mavi Bayraklı İztuzu Plajı, Muğla'nın Ortaca ilçesine bağlı Dalyan beldesi yakınlarında bulunan 4,5 km uzunluğa sahip bir Akdeniz plajıdır. Caretta Caretta kaplumbağalarının yumurtlama alanlarından biri olan bu plaj eşine ender rastlanır doğal güzellikleri ile her yıl binlerce turist ağırlamaktadır.

Kleopatra Plajı

Antalya'nın en özel plajlarından biri olan Kleopatra Plajı 2004 yılından bu yana her yıl Mavi Bayrak altında ziyaretçilerini karşılamaktadır. Tarihi yarımadanın batısında, Damlataş Mağarasının önünde yer alan bu eşsiz plaj, Mısır kraliçesi Kleopatra ile Roma İmparatoru Antonius’un burada yüzmüş olması ile ünlüdür. Kleopatra Koyunun en önemli özelliği suyunun berraklığıdır.

Kuşadası Belediyesi Sevgi Plajı

Aydın ilinin Kuşadası ilçesindeki bu deniz kıyısı, 2018 yılından bu yana mavi bayraklıdır. Halk plajı olma özelliğindeki bölge her sene yerli ve yabancı pek çok turistin uğradığı denizi ve kumu temiz bir tatil noktasıdır.