Dolar TL'de Yılsonu Tahminleri

Tarihin her devrinde dünya siyasetine yön veren bir ülke, krallık ya da imparatorluk var olmuştur. Bu ülke ne kadar güçlü olursa olsun ya da hangi bölgede büyürse büyüsün hiçbir para birimi bugünkü Dolar kadar dünya üzerinde etkin olmamıştır. Peki bu durumun, daha eski tarihlerdeki benzerlerinden ayrı bir yerde olmasının sebebi nedir? Bunun aslında birçok nedeni bulunmakla beraber bazıları ön plana çıkmaktadır. Öncelikle dünyanın artık çok daha küçük olduğunu söylemek mümkün. Ticaret hacmi ise hiç olmadığı kadar yüksek çünkü artık internet diye yadsınamaz bir iletişim ağı mevcut. Yani kısacası kapitalizmin ivme kazandırdığı dünya ticaretinde değiştirilebilir bir değerleme aracı olarak eskisi gibi altın ya da buna benzer lokal araçların etkinliği sıfır düzeyine inmiştir.

Pek tabi ki Doların dünya ekonomisindeki gücünün büyük oranda konjonktürel olarak ABD’nin dünyanın süper gücü olmasının da bir sonucu olduğunu söylemeliyiz. Hatta bu parametre geri kalan bütün parametrelere de yakıt olmaktadır. Avrupa’da her ne kadar Euro kullanımı yaygın olsa da Dolar da aynı bölgede aktif olarak kullanılan bir para birimidir. Doların bu kadar yaygın ve kabul görmüş olması beraberinde bazı handikaplar da getirmiştir. Ülkeler kendi para birimlerini de Dolar karşısında güçlü tutabilmek için para politikalarını buna göre şekillendirmektedir. Özellikle de ithalatı ihracatından fazla olan ülkelerle turizm geliri düşük olan ülkelerde bu kırılganlık çoğu krizin yaşanmasına sebep olmuştur. Ülkemizde ise durum maalesef bu kadar basit yaşanmamaktadır. Yıllık 30 milyon turist sayısı ile her geçen sene kendi rekorunu kıran Türkiye’de ise farklı parametreler devrededir. Bugünkü yazımızda sizlere Türk Lirası’nın Dolar karşısındaki savaşı ve bu savaşta hangi pozisyonda olduğunu irdelemeye çalışacağız.

Dolar TL Kuru Yılsonu Ne Kadar Olur?

Hepimizin bildiği gibi Türk Lirası son birkaç ayda hatta son birkaç senede Dolar karşısında ciddi sayılabilecek derecede değer kaybetti. Bu kayıp özellikle son 2 sene içerisinde ciddi anlamda hissedilir seviyelerdeydi. Ama hiç şüphesiz ki 2021’in son günlerinde yaşanan şiddetli yükseliş özellikle kısa ve orta vadede işlem yapma özelliğini de yitirmemize neden olmuştur.

Bu öngörüsüzlük de doğal olarak ülkemizde yatırım yapmayı düşünen özellikle yabancı yatırımcılara cazip bir hal alıyor gibi gözükse de ülke menfaatine olan bir durum olmaktan oldukça uzaktır. Resmi kurumların öngörülerinin doğruluktan uzak olduğunu gördüğümüz bu dönemde yerli yatırımcıların Dolar bazlı bir yatırım içinde olması çok büyük riskler içereceğinden yılsonu Dolar tahmininin ortalama olarak hangi kuru işaret ettiğinin bilinmesi ne olursa olsun önemini korumaktadır.

Biz de çeşitli kaynakların yıl sonu Dolar TL kuru ne olur sorusunun cevabına ayır ayrı bakmanın doğru olacağını düşündük. Fakat tekrarlamak gerekirse ekonomide özellikle de para piyasalarında işleyen bir matematik formülü bulunmamaktadır. Bazı durumlarda demokrasi bazı durumlarda ise kaynaklarınızın değer kazancı etkin iken bazen de tamamen tüketici refleksleri ile piyasa şekillenmektedir. Yani kısacası ekonomideki iklim nereyi işaret ediyorsa süreç de o şekilde anlık değişebilmektedir. Bu yüzden Dolar kuru ile ilgili yıl sonu geleceği durum hakkında hiç kimse çok isabetli tahminde bulunamaz dersek doğru bir ifadede bulunmuş oluruz.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın yıl sonu Dolar beklentisi ile ilgili detaylı bilgilendirmeyi yazımızın ilerleyen bölümlerinde inceleyeceğiz. Tarihinin en düşük değer seviyesine ulaşan Türk Lirası’nın merak edilen yıl sonu durumu ile ilgili birçok farklı senaryo çizilmiş durumda. Hepimizin bildiği üzere Ak Parti Hükümeti faiz indirim kararı aldıktan sonra Dolar’da sert bir yükseliş gerçekleşmiş, başta akaryakıt olmak üzere döviz kuru yükselişinden kaynaklı birçok ürünün fiyatı artmış ve düşük alım gücü karşısında enflasyonist bir sürece girilmişti. Bu gidişatı durdurmak isteyen hükümet yürütmüş olduğu faiz kararında esneklik yaparak dövize endeksli mevduat kararı ile Türk Lirasına yatırım yapılmasının yolunu açmış ve bu kararlar sonrasında Dolar 18 TL’den 11 TL’ye kadar gerilemişti.

Bazı ekonomistlerin öngörüsü şu şekilde. Bakan Nebati’nin faiz ile ilgili yapmış olduğu %12’de tutacağız açıklaması sonrasında Dolar’da yeni bir yükseliş olasılık dışı değil. Söz konusu ekonomistlerin Dolar TL yılsonu beklentisi ise 17-18 TL olabileceği yönünde. Özellikle muhalif yapısı ile bilinen birçok ekonomistin Amerika Birleşik Devletlerinde alınacak Fed kararları ile birlikte Dolar TL paritesinde ciddi bir yükseliş bekliyorlar.

Reuters’in yapmış olduğu araştırmalar da yine dikkat çekici. Reuters araştırmalarına göre 2022 Dolar TL yılsonu tahminleri 14-15 TL olacağı yönünde. Toplamda Türk Lirasının %15 civarı değer kaybı yaşayacağını ve bunun %10'luk kısmının gerçekleştiğini kalan değer kaybının ise 2022 yılı sonuna kadar yavaş yavaş yansıyacağı yönünde bir öngörü sunan Reuters bu araştırmayı 49 ayrı para biriminde de yapmaktadır. Commerzbank AG ise Türkiye ekonomisinin enflasyon sarmalına girdiğini ve faiz indirimlerinin Dolar paritesini yükselteceğini ve Türk Lirasının değer kaybı yaşamaya devam edeceğini öngörüyor.

Socgen yani Societe Generale ise daha önce yayınlamış olduğu öngörü beklentilerini değiştirerek Türk Lirası'nın değer kaybı sürecinin daha hızlı olacağını belirtmekte. Societe Generale 2022 yıl sonu Dolar TL kur öngörüsü 14-15 TL civarında şimdilik. Yine İngiltere merkezli Standard Chartered Bank’ın 2022 yıl sonu Dolar TL kur paritesinde öngördükleri kur 20’yi bile görebilir. Bunun nedeni olarak da kur bazlı mevduat önlemlerinin kamu maliyesi açısından sakıncalı olduğunu göstermektedirler.

Yapılan öngörülerdeki farklılıkların temel nedeninin kırılgan bir ekonomik yapının varlığı olduğunu söylemeliyiz. Dolar TL kur artışlarının nedenleri ile ilgili detaylı bilgileri de yazımızın ilerleyen bölümlerinde tekrar ele alacağımızı ekleyelim.

Serbest piyasada beklenti birçok şeyi ifade eder. Özellikle yatırımcıları heyecanlandıran böyle kırılgan ekonomilerde, belki yurtdışından yatırımcı çekebiliriz ama bu aslında varlıklarımızın değerinin altında elimizden çıkması anlamına gelmektedir. Türk Lirasını güçlendirmek için alınan tedbirlerin karşılık bulacağını umarak 2022 yıl sonu itibari ile en azından ciddi bir düşüş beklemediğimizi söyleyebiliriz.

Öncelikle Ekonomik kırılganlığın giderilmesi hususunda ciddi önlemler alınması gerektiği tartışılmaz ama rasyonel tedbirler haricinde alınacak önlemlerin beklentileri karşılamayacağını belirtmeliyiz. Pek tabi ki hep dış güçler diye adlandırılan bir yapılanmanın varlığını da inkar edemeyiz. Özellikle sermayeyi elinde tutan bir kesim için paradan para kazanmak artık profesyonelleştiği bir alan ve devletlerin mücadele etmesi gereken bir lobi olduğu gerçeğini de unutmamak lazım.

Dolar TL Kur Artışının Sebepleri Nelerdir?

Ekonomi Bilimi gerçekten diğer bilimlerden çok farklı bir özelliğe sahip. Nasıl uzayda varlığını bildiğimiz ama ispatlayamadığımız karanlık enerji varsa ekonomide de yazılan her formülün aslında bir hatalı ya da kusurlu yeri bulunuyor. Bunun sebebi ise tamamen rasyonel davranış sergileyen piyasaları çok iyi bilen manipülatörlerdir. Ama tabi bu şu anlama da gelmiyor, her ekonomik yanlışın sebebi manipülasyon değildir. Sonuç itibari ile devletler de bu yapıları bilir tanır ve ona göre önlemlerini alırlar. Ama bu risk hiçbir zaman göz ardı edilmemelidir. İşte bu risk ve o riskin doğurduğu sonuçların hızla yayılması olasılığı ekonomide kırılganlık problemini ortaya çıkarıyor. Eğer siyasi irade buna karşı reaksiyon vermekte zorlanıyor ya da gecikiyorsa piyasa bunlara her zaman tepki verecektir. Aslında yapmış olduğumuz tarif tamamen ülkemizin şu an içinde bulunduğu Ekonomik krizin sebeplerini ortaya koymaktadır.

Sağlam bir ekonomi için hukuk sisteminin doğru çalışması gerekir. güven, ekonomide her şeydir ve güven ortamının olmadığı durumlarda risk yani kırılganlık tehlikesi baş gösterecektir. Hepimiz şu soruyu kendimize soruyoruzdur, Türkiye’de Dolar nasıl bir anda yükselip nasıl bir anda ciddi düşüş yaşayabiliyor. Bu dalgalı kur ortamında ekonomik göstergeler nasıl etkilenmektedir. Peki Dolar TL kurundaki artış sebepleri nelerdir?

Yazımızın bu bölümünde Dolar TL dalgalanmalarının sebeplerini inceleyeceğiz. Eminiz ki bu soruyu herkes kendisine ya da birbirine soruyordur. Ne oluyor da Dolar TL karşısında değer kazanıyor? Ya da bir başka ifade ile ne oluyor da TL Dolar karşısında sürekli değer kaybediyor? Aslında 2. soru daha doğru bir soru. Bu düşüşün birkaç ana sebebi var elbette. Birbirlerinden bağımsız olan bu sebeplere ana hatları ile bakalım. Öncelikle küresel anlamda bir para arzı yaşandığını söylemeliyiz. Bunun sebebi ise pandemi sürecinin yol açtığı ekonomik sıkıntılardan kaynaklı. Bildiğiniz üzere pandemi sürecinde uzun bir müddet ülkeler arası seyahatler durdurulmuştu. Hemen hemen bütün sektörleri etkileyen bu durum karşısında her ülke vatandaşlarını ve ekonomisini canlı tutabilmek için bazı önlemler almıştır. Gelişmiş bazı ülkelerin para arzı politikaları, düşük değerde kabul edeceğimiz bazı para birimlerine etkisi çok daha fazla olmuştur. Tabi bu durum her para için geçerli değil.

Ülkemizde döviz rezervlerinin azaldığı bir döneme de denk gelen ekonomik daralma sonrasında artan Döviz kuru karşısında etkin önlem alamamanın yanı sıra faiz indirimi kararları ile Doları adeta körükleyen iktidarın, genel kabul görmüş ekonomik kuramlarla ters düşen bir politika izlemesi sürecin daha sert yaşanmasına sebep olmuştur.

Ülke Kredi Notu

Kredi değerlendirme notu bir ülkenin almış olduğu kredileri geri ödeyebilme kabiliyeti ya da geri ödeyememe olasılığını değerleme aracıdır. Bu değerlendirmeler yapılırken birçok parametreye başvuruluyor. Ortaya çıkan değerlendirme sonucu bir puan oluşuyor. Bu parametrelere bakacak olursak; cari işlemler dengesi, GSYH büyüme oranı, kamu borçlanmaları, işsizlik oranı, enflasyon oranı, kamu borçlanmaları gibi makro ekonomik değerlerin yanı sıra ülkenin hukuk ve demokrasi alanındaki durumu da etken olarak değerlendirilir.

Kredi notu yüksek olan ülkelerin uygun şartlara kredi bulması ve ülkeye girdi sağlaması mümkün iken düşük notlu olanlarda bu durum çok daha zorlaşmakta ve maliyet yükselmektedir. Daralan ekonomide bu sefer ya para basılmalı ya da kamu maliyesinde değişiklikler yapılmalıdır. Hangi yol tercih edilirse edilsin Türk Lirası değer kaybına uğrayacak ve Dolar TL kurunda artış gerçekleşecektir.

Bölgesel Siyasi Riskler

Dolar, sadece ülkemizde değil bütün dünyada geçerliliği bulunan bir para birimi. Bu yüzden Dolar TL kur dalgalanmalarını sadece iç dinamiklerle açıklamak bizi doğru bir sonuca ulaştırmayacaktır. Bu durumun en güzel örneği de aslında Türkiye. Bildiğiniz üzere ülkemize milyonlarca sığınmacı gelmiş ve sayılarındaki olağanüstü artış ile milli ekonomimizde bize ek maliyet girdilerini beraberinde getirmiştir. Bunun yanı sıra enerji bağımlılığımızın olması ve bu maliyetin de Dolar üzerinden ödenmesi, bölgesel siyasi olayların bize olan etkisini olumsuz anlamda değiştirebiliyor. Şunu artık kabul etmeliyiz ki bulunduğumuz coğrafya bir savaş coğrafyası ve bu da ekonomik anlamda Türk Lirası’nın değer kaybına yol açabilecek riskleri çok daha olası hale getirmektedir. Bu yüzden büyük liderimizin de dediği gibi Yurtta Sulh Cihanda Sulh fikrine bağlılığımızı sımsıkı bir hale getirmeliyiz.

ABD Tahvil Faizlerinin Yükselmesi İle Gelişmekte Olan Ülkelerin Gözden Düşmesi

Türk Lirası’nın değer kaybı yaşamasına yol açacak bir dış etken de şüphesiz Fed ve Fed tarafından alınacak ekonomik kararlar. Dünya ekonomisini Amerikan Doları ile domine eden Fed’in Ocak ayında tahvil faizlerini yükseltmesi ile Enflasyonist bir hava oluştuğunu söyleyebiliriz. Artık yaşanan enflasyonun geçici olmadığını itiraf eden ABD’li yetkililere göre bu geçici değil belki ama daimi bir sonucu da olmayacak. Yani kısaca, ekonomi ve büyümede herhangi bir olumsuzluk beklemeyen ABD’de şu an talep konusunda sıkıntı olması da ilgi çekici. Tabi bu durum özellikle de gelişmekte olan ülkelerde ABD’den daha sarsıcı etkiler bırakabiliyor. ABD Dolarındaki ufak bir artış bile bu ekonomileri bozacak etkiye sahip. Gelişmekte olan bir ülke olarak tanımlanan Türkiye’de de bu durum farklı değil. Özellikle dış borcu ciddi artış gösteren ülkemizin, Türk Lirasının kırılganlığını azaltacak para politikalarını programına alması şart gözüküyor.

FED Açıklamaları

Daha önce de belirttiğimiz gibi Ekonomik değerleme aracı olarak Dolar benimseyen her ülkenin sıkıntılar yaşayacağı bir dönemde bulunuyoruz. Bu yüzden faiz kararları kadar Fed açıklamaları da belirleyici olabilmektedir. İnsanları beklentiye sokacak ya da olumsuz sonuçlara karşı uyaran bir yapı olarak baktığımızda, gelişmekte olan ve kırılgan ekonomilere sahip her ülkede Fed kararları takip edilir. Ülkemiz yine maalesef bu tanıma uyduğundan Fed faiz kararlarının Dolar TL kur değişimlerine etkisi olmaktadır.

TCMB Bağımsızlığı Hakkındaki Endişeler

Ve geldik en önemli iç dinamiklerden birisi olan Türkiye Cumhuriyet’i Merkez Bankası'nın ülke ekonomisi üzerindeki etkisine. Normalde Merkez Bankası bağımsız bir kurumdur. Hiçbir siyasi erke bağlı olmayan bu kurum maalesef son yıllarda işlevsiz bir hale getirilmiştir. Bunun sebebi ise AK Parti iktidarının kendi ekonomi politikalarını Merkez Bankasına dayatma çabasıdır. Öyle ki 2019 yılından itibaren değişen Merkez Bankası başkanı sayısı 4 olmuştur. Bu da piyasalarda elbette ki olumlu karşılanmamaktadır. Çünkü yabancı yatırımcı bu tarz belirsizliklerden hoşlanmaz ve parasını daha güvenilir bir piyasada değerlendirmek ister. Üstelik Merkez Bankasına yapılan bu tarz müdahaleler Türk Lirası’nın itibarını zedelemekle kalmayıp değer kaybı yaşamasına da sebep olmaktadır.

Fed Kararlarının Dolar TL kuru Üzerindeki Etkileri

Özellikle enerjide dışa bağımlı olmanın kur farklarından kaynaklı girdi artışları ülke içindeki her sektörü olumsuz anlamda etkilemektedir. En çok da üreticileri etkileyen bu durum karşısında ithalat artmakta ve bu kısır döngü ekonomimizi çok kötü etkilemektedir.

Doları etkileyen her politika bizi dolaylı olarak etkilediğinden Fed kararlarının Dolar TL üzerindeki etkilerini de yok saymamız olanaksız bir hal almıştır. Peki Fed kararlarının Dolar TL kur dalgalanmalarındaki etkileri nelerdir? Bu durum ülkemiz ekonomisinde alışılmış bir durum olduğundan bu anlamda Fed kararlarına karşı reaksiyon veriyor değiliz. Ama Fed kararları sonrasında güçlenen Doların, 2022 yılının ilk çeyreğinde faiz artırımı ile daha da güçleneceği yönünde bir beklenti var. Yani kırılgan ekonomilerde bu durum Doların değer kazanması ile cevap bulacağından ülkemizde de böyle bir değer kaybı riski bulunmaktadır.

Bunun bir diğer sonucu da, rezervlerini artırmak isteyen Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın para politikalarını olumsuz etkileyecek Fed faiz kararı karşısında mali politikalarla önlem alması ise şu şartlarda hiç de kolay olmayacak. Yalnız şunu da eklemeliyiz ki Fed’in olası faiz kararı sadece TL karşısında değil diğer para birimleri karşısında da Doları güçlendirecek. Pek çok sefer dile getirdiğimiz gibi bu durumdan en çok etkilenecek ülkeler ise kırılgan ekonomiler ve ithalatı yüksek ülkeler olacaktır.

Merkez Bankasını Yılsonu Dolar Kuru Beklentisi Nedir?

Yazımızın başında 2022 yıl sonunda beklenen Dolar kuru ile ilgili paylaşımlarda bulunmuştuk. Merkez bankası ile ilgili kısım için daha sonra detaylı analiz edeceğimizi de belirtmiştik. Bu son bölümünde Merkez bankasının yıl sonu Dolar kuru beklentisi ile ilgili bilgi aktaracağız.

Hepimizin bildiği gibi ülkemizde Merkez Bankası başkanlarının son 3 yıl içerisinde 4 kere değişmesi, bunun yanı sıra başkan yardımcılarının da aynı şekilde sürekli değişime uğraması Merkez Bankası’nın güvenilirliğini zedelemektedir.

Türkiye şuan politik faiz oranları düşürülerek enflasyon ile mücadele etmeye çalışıyor. Yani orta ve uzun vadede hedeflenen faizin ve enflasyonun düşürülmesi yönünde. Bu yüzden Dolar ile ilgili bundan sonrası için çok sert tedbirler düşünülmüyor. Ocak ayında yapılan toplantılarda da dile getirilen bu durum, 2022 sonunda Enflasyon beklentisini %25'lere kadar geriletmek iken, beklenen Dolar TL kur endeksi ise 16,13 TL civarlarında. Şubat ayında yapılan piyasa katılımcıları anket toplantılarında ise 2022 sonu Dolar TL kur beklentisinde ufak bir gerileme ile 16,04 seviyelerini işaret etti.

Tüm bu veriler ışığında ülke ekonomisini ve bireysel yatırımcıları etkileyen nedenleri doğru analiz ederek doğru adımlar atmak son derece önemli. Gelbaba.com web sitesinin Portal kısmında pek çok yatırım aracı ile ilgili dikkat çeken detaylı araştırma yazıları yer almaktadır. Umarız bu bilgiler takipçilerimize kazanç olarak geri döner.